Jan Domagalski

---

Rodzina

Jan Domagalski był osobą powiązaną z rodziną o głęboko zakorzenionych tradycjach patrioty. Jego przodkowie, Laurenty Domagalski z herbu Bończa oraz Marianna z Klimków pochodziły z Kobierna. W rodzinie tej obecne były silne patriotyczne wartości.

Wśród bliskich Jana, do których z pewnością czuł dumę, znajdowała się wielu wybitnych przedstawicieli. Do ich grona należał ppor. Jan Domagalski (1799–1854), który pełnił funkcję lekarza wojskowego w 1 Dywizji Piechoty Królestwa Kongresowego oraz uczestniczył w powstaniu listopadowym. Nie mniej znaczący był ppor. Wawrzyniec Domagalski herbu Bończa (1801–1868), który również brał udział w tym samym powstaniu jako oficer 1 DP. Kolejnym z rzędu był ppor. Lucjan Domagalski (1910–1983), który walczył jako oficer w II Korpusie gen. Władysława Andersa i brał udział w legendarnych zmaganiach pod Monte Cassino.

Warto także wspomnieć o synu Jana, plut. Wenancjuszu Domagalskim, który angażował się w wydarzenia II wojny światowej, biorąc udział w Bitwie nad Bzurą w 1939 roku.

Prywatne życie Jana Domagalskiego również było interesujące. Jego wybranką była Józefa z Cierniewskich, z którą pobrał się w 1895 roku. Para doczekała się sześciu dzieci: Wacława, Stanisławy (która wyszła za Franciszka Lasockiego ze Strzelna), Czesława, Heleny (zakonnicy noszącej imię Chrystiana), Wenancjusza i Ireny. Irena Domagalska związała się z Feliksem Nawrockim, który był bratem stryjecznym Władysława Nawrockiego.

Udział w I wojnie światowej

Jan Domagalski, urodzony w 1890 roku, został przymusowo wcielony do Marynarki Wojennej Armii Pruskiej, co stanowiło początek jego wojskowej kariery. Jego służba zakończyła się w 1892 roku, kiedy to osiągnął stopień mat. Wówczas zyskał cenne doświadczenie, zdobyte podczas pracy na okrętach wojennych, co umożliwiło mu stawanie się coraz bardziej biegłym specjalistą.

Podczas I wojny światowej Jan Domagalski angażował się w służbę w Marynarce Wojennej Cesarstwa Niemieckiego, znanej również jako Kriegsmarine. W 1916 roku uzyskał tytuł bosmana, co oznaczało znaczny postęp w jego karierze. W okresie od 1914 do 1918 roku brał udział w licznych działaniach wojennych na Morzu Północnym oraz w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie stawiał czoła różnorodnym wyzwaniom, będąc kluczowym członkiem załóg okrętowych.

Podnaczelnik w powstaniu wielkopolskim

Podczas powstania wielkopolskiego w latach 1918–1919, Jan Domagalski został mianowany podnaczelnikiem w sztabie, którego przewodniczył komendant Straży Ludowej, dr Władysław Bolewski. Siedziba sztabu mieściła się w Hotelu Bazar w Krotoszynie. Jego zaangażowanie odgrywało kluczową rolę w wyzwoleniach takich miejscowości jak Krotoszyn i Zduny, a także w formowaniu sztabu oraz budowie zapór inżynieryjnych w obszarach Borownicy, Chachalnii i Rudy, a następnie w rejonie Perzyc.

Domagalski aktywnie wspierał działalność organizacyjną, między innymi przy tworzeniu szpitala polowego (SN Krotoszyn) i szkoły w Perzycach. Oprócz tego, zaangażował się w zakładanie punktów medycznych oraz kuchni polowej w budynku Seminarium Nauczycielskiego w Krotoszynie, co nauczyło go wielu praktycznych umiejętności.

W trakcie powstania brał również udział w bitwie pod Borownicą. Dzięki jego wysiłkom powstały małe elementy fortyfikacyjne, takie jak zasieki, rowy strzeleckie oraz stanowiska strzeleckie, zlokalizowane w rejonie Borownicy. Warto zaznaczyć, że Domagalski współpracował z późniejszym kapitanem oraz kawalerem Virtuti Militari, Władysławem Nawrockim, co podkreśla jego znaczenie w tej historycznej walce.

Działalność patriotyczna i społeczna

Po 1919 roku, Jan Domagalski, oprócz pełnienia obowiązków w zawodzie technika budowlanego, podjął także pracę na kolei. W latach dwudziestych XX wieku, miał na swoim koncie nadzorowanie tak zwanej małej architektury krotoszyńskiej. W tym okresie zrealizował inwestycje, które zaowocowały budową kilku kamienic w Krotoszynie, które ulokowane były na ulicach: Koźmińskiej, Farnej, Powstańców Wielkopolskich oraz w okolicach Małego Rynku.

W 1927 roku Jan Domagalski zaczął działać w krotoszyńskim Związku Weteranów Powstań Narodowych (ZWPN), a w latach 1933-1939 pełnił rolę zastępcy w zarządzie tego koła. Siedziba ZWPN mieściła się w hotelu „Pod Białym Orłem” w Krotoszynie, który stanowił centralne miejsce spotkań członków tej organizacji.

Przez lata 1937–1939, trudne okoliczności życiowe zmusiły Jana Domagalskiego do sprzedaży dwóch swoich kamienic, które zyskały miano tzw. pasty. W obliczu narastającego zagrożenia wojennego, w 1939 roku przekazał dużą część swoich oszczędności na Fundusz Obrony Narodowej (FON), co świadczy o jego patriotycznym zaangażowaniu. W czasie okupacji, z pełnym poświęceniem wspierał nie tylko swoje dzieci, ale także innych mieszkańców Krotoszyna.

Po zakończeniu II wojny światowej, jako emeryt, Jan Domagalski kontynuował swoją działalność, angażując się w tajne organizacje kościelne. Nigdy nie zdołał pogodzić się z narzucanym przez system stalinowski reżimem w Polsce. Jego życie zakończyło się w Krotoszynie, gdzie zmarł 22 maja 1958 roku.

---

Oceń: Jan Domagalski

---